ANTALYA (AA) - ZEHRA TEKECİ - Geçmişte birçok medeniyete ev sahipliği yapan Antalya'nın dört bir yanında yürütülen kazı çalışmaları tarihe ışık tutuyor.
Anadolu Ajansının antik kentlerdeki kazılara ilişkin dosya haberinin birinci bölümünde Antalya'daki çalışmalar anlatıldı.
Her yıl milyonlarca yerli ve yabancı turisti ağırlamasıyla "turizm merkezi" olarak bilinen Antalya, deniz, kum ve güneş üçlüsünün yanı sıra antik kentleri, ören yerleri ve kültürel miras öğeleriyle ön plana çıkıyor.
Geçmişte çeşitli uygarlıklara ev sahipliği yapan Antalya'da, 100'e yakın antik yerleşim olduğu belirtiliyor.
Adeta "açık hava müzesi" olan Antalya, uzun yıllar süren arkeolojik kazılar sonucunda gün yüzüne çıkarılan Perge, Aspendos, Patara, Xanthos Phaselis, Myra, Lymra, Side, Termessos, Selge ve Olimpos gibi antik kentleriyle de turist çekiyor.
Ziyaretçilerin doğa ve tarihin iç içe uzandığı kalıntıların arasında dolaşabildiği, görkemli yapıları yakından inceleyebildiği antik kentlerin ve ören yerlerinin 19'unda aktif kazı çalışmaları sürüyor.
Yüzlerce arkeolog ve bilim insanının kazı, koruma ve onarım çalışmaları yürüttüğü antik kentler, geçmişe tuttuğu ışıkla tarih meraklılarının ilgisini çekiyor.
- "Medeniyetler beşiği" Patara'da deniz feneri ayağa kaldırılıyor
Kaş ilçesinde milattan önce 1. yüzyılın ortalarında 23 kentten oluşan Likya Birliğinin başkenti olarak bilinen Patara, insan yaşamına dair önemli izlere ev sahipliği yapıyor.
Likya Birliğinin meclis binası, deniz feneri, antik tiyatrosu, İmparator Neron tarafından yaptırılan hamamı, yol kılavuz anıtı, kent kapısı, kiliseleri, su kemerleri de bulunan, Türkiye'nin en önemli antik kentlerinden Patara, "medeniyetler beşiği" olarak nitelendiriliyor.
Antik kentte, Kazı Başkanı Prof. Dr. Havva İşkan Işık yönetimindeki kazı çalışmalarının yanı sıra Telsiz Telgraf İstasyonu'nun müzeleştirilmesi ve Roma İmparatoru Neron'un Patara'ya prestij eseri olarak yaptırdığı 26 metre uzunluğundaki 2 bin yıllık Patara Deniz Feneri'nin tamamlanmasına yönelik çalışmalar devam ediyor.
- Syedra Antik Kenti'nin geçmişi gün yüzüne çıkarılıyor
Alanya ilçesinde, tarihi milattan önce 9'uncu yüzyıla dayanan Syedra Antik Kenti, ülke kültürüne kazandırılıyor.
Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi ve Syedra Antik Kenti Kazı Başkanı Doç. Dr. Ertuğ Ergürer başkanlığındaki ekip tarafından yürütülen kazılar, yaklaşık 5 yıldır sürüyor.
Roma ve Bizans dönemlerine ait birçok buluntunun elde edildiği kazılarda, bu sene yaklaşık 1800 yıllık, Roma dönemine ait 2 zafer tanrıçası "Nike" heykeli bulundu. Antik kentte Sütunlu Cadde'deki sütunlar da gezi güzergahı çalışmaları kapsamında dikiliyor.
Kentte ayrıca büyük su sarnıçları, vaftiz mağarası, "Herakles'in 12 İşi" mozaiğine sahip hamam gün yüzüne çıkarıldı.
- Side Antik Kenti'nde kazı çalışmaları 76 yıldır sürüyor
Kentin dört bir yanında tarihin izlerinin gün yüzüne çıkarıldığı kazılarla, kültürel miras öğelerinin turizmle entegre edilmesi için de ciddi çalışmalar yapılıyor.
Özellikle 2023 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından önemli ödeneklerle desteklenen Side Antik Kenti de bunlardan yalnızca biri.
Kültür ve Turizm Bakanlığınca başlatılan Side Kültürel Miras Projesi kapsamında bölgede gezi güzergahı oluşturulması ve kazı çalışmaları devam ederken bir yandan da konservasyon ve restorasyon faaliyetleri yürütülüyor.
Pamfilya'nın en önemli liman kenti olan ve tarihi milattan önce 7. yüzyıla kadar dayanan antik kentte çalışmalar, Prof. Dr. Feriştah Alanyalı öncülüğünde yapılıyor.
Prof. Dr. Feriştah Alanyalı, AA muhabirine, 1947'den bu yana kazıların sürdüğü kentte oldukça geniş bir alanda çalıştıklarını söyledi.
Bölgenin 4 farklı sit derecesiyle koruma altına alındığını vurgulayan Alanyalı, "Antik tiyatro ile liman arasında olan kısım kentsel ve 3. derece arkeolojik sit alanıdır. Bu alanda özel mülkiyette Side Kazı Başkanlığı tarafından kazılar yürütülmektedir. Kültürel mirasın turizmle kullanıma sunulması için çalışmalar, koruma kullanma dengesi içerisinde yürütülüyor. Birinci derece arkeolojik sit alanında ise bu yıl 20'den fazla alanda proje yürüttük." dedi.
Bu yıl bölgedeki kazı ve restorasyon çalışmalarına büyük destek verildiğini vurgulayan Alanyalı, şunları kaydetti:
"Kültür ve Turizm Bakanımız Mehmet Nuri Ersoy'un katkılarıyla, anıtsal çeşmeden başlayarak kent içinde önemli noktalarda çalıştık. Anıtsal çeşmede restorasyon çalışması başladı. Kentin girişindeki Bizans hamamı açığa çıkarıldı. Kente su getiren sistemin bir kolu tespit edildi. Yıla damgasını vuran en önemli çalışma 'Anıtsal B Caddesi' dediğimiz sütunlu caddenin ayağa kaldırılması oldu. Hamam-Gymnasium yapısında restorasyon çalışmaları tamamlandı. Liman Hamam'ı ziyarete açıldı. Büyük Hamam ve Athena Tapınağı'nda restorasyon çalışmaları devam ediyor. Ayrıca bölgede çevre düzenleme projeleri devam etmekte. Bu kapsamda 2023 yılı Side kazı çalışmalarının dönüm noktası olmuştur."
- Olimpos'ta mozaik zemin kaplamaları keşfedildi
Likya uygarlığının en önemli yerleşim yerlerinden Olimpos Antik Kenti'nde çalışmalar devam ediyor.
Kazı Başkanı, Pamukkale Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Gökçen Kurtuluş Öztaşkın, kentteki çalışmaların bu yıl aktarılan ödenekle daha da ivme kazandığını söyledi.
Çalışmaların 8 farklı kazı alanında yapıldığını belirten Öztaşkın, "Bu yıl Bakanlığımızın desteğiyle hem kazı hem onarım için 28 ayrı proje geliştirdik. Bunların içerisinden 8'ini tamamlamak üzereyiz. Piskoposluk Sarayı'nda, nekropol caddesinde, tiyatro alanlarında, liman girişindeki anıtsal mezarlarda, Roma döneminden tapınak alanında ve 2 sivil konutta çalıştık." dedi.
Öztaşkın, çalışmalarda aydınlatma gereçlerinden mutfak kaplarına kadar çok sayıda eser ve buluntu tespit ettiklerini bildirdi.
En dikkat çeken bulguların ise Piskoposluk Sarayı'ndaki çeşme alanında olduğunu ifade eden Öztaşkın, "Bu yıl bizi en çok heyecanlandıran çeşme yapısındaki alanların mozaikli olduğunu tespit etmemiz oldu. Mozaiklerde cesaret, zenginlik, lütuf gibi kavramların insan figürü biçiminde kişiselleştirmeleri var. Çevresinde de çeşitli geometrik süslemeler bulunuyor. Dikkatimizi çeken, milattan sonra 5. yüzyılda Hristiyan bir düşünce yapısıyla yapılmış olması, kavramlar bize bir bütün olarak bir şey anlatıyor. Bunun üzerine çalışmalarımıza devam ediyoruz." diye konuştu.
- Phaselis'te yürütülen çalışmalar ziyaretçilerini geçmişe yolculuğa çıkarıyor
Phaselis Antik Kenti Kazı Başkanı ve Akdeniz Üniversitesi Tarih Bölümü Eski Çağ Tarihi Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Murat Arslan, antik kaynaklarda kentin tarihinin milattan önce 7. yüzyıla kadar uzandığını söyledi.
Helenistik, Roma ve Bizans dönemlerinin izlerini taşıyan kentte 7 yıldır kazı çalışmalarının devam ettiğini dile getiren Arslan, çok sayıda koruma ve kazı çalışması yürütüldüğünü belirtti.
Bu yıl 4 farklı alanda kazı, onarım ve düzenleme çalışmalarının sürdürüldüğünü anlatan Arslan, şöyle devam etti:
"Helenistik Tapınak'ın kutsal alanı sınırlayan podyum duvarları açığa çıkartıldı. Böylece Phaselis'e giriş yolu tüm görkemiyle kente giren ziyaretçileri karşılar duruma getirildi. Phaselis'in antik çağ ticaretinin kalbi olan merkezi liman ile Büyük İskender'den itibaren Roma imparatorları dahil birçok ünlü siyasi liderlerin, generallerinin ve entelektüellerin kente giriş yaptığı 225 metre uzunluğundaki caddenin yazıtlı onurlandırma kaidelerinin ve revak sütunlarının yer aldığı basamakları onarıldı ve konservasyonu tamamlandı. Kentin en önemli simgelerinden biri olan su kemerlerinin kazı ve onarım çalışmalarına başlandı."
Bu tarihi alanların yanı sıra Arykanda, Aspendos, Perge, Silyon, Xanthos, Myra, Rhodiapolis, Antiocheia Ad Cragum, Limyra antik kentleri, Alanya Kalesi, Aziz Nikolaos Kilisesi, Karain ve Kızılin mağaraları ile Hacımusalar Höyüğü'nde kazı çalışmaları yürütülüyor.
- Bu yılki çalışmalara 145 milyon liralık ödenek aktarıldı
İl Kültür ve Turizm Müdürü Candemir Zoroğlu da geçen yıldan bu yana kentteki kültürel mirasları turizmin ana ürünü olarak kullanmak için önemli çalışmalar yürütüldüğünü vurguladı.
Zoroğlu, Kültür ve Turizm Bakanlığınca bu yıl kentteki kazı çalışmaları için 145 milyon liralık ödenek aktarıldığını belirtti.
Bakanlığın ilk kazılarından biri olan Side Antik Kenti'nde pilot proje başlatıldığını hatırlatan Zoroğlu, "Side Kültüre Miras Projesi'ni başlattık. Bölgede hem bir marka antik kent oluşması, turizmin 12 aya yayılması hem de deniz, kum ve güneşin dışında kültürel miras turizmin daha da artması için bir planlama yaptık. Projelerimizin başarılı olmasıyla Kültür ve Turizm Bakanımız Mehmet Nuri Ersoy'un talimatıyla Olimpos ve Phaselis'te de benzer proje yürüttük." dedi.
Yapılan çalışmalarda bu yıl önemli bulguların elde edildiğini dile getiren Zoroğlu, şunları kaydetti:
"Genel olarak Antalya'nın kıyısında bir kültürel miras koridoru oluşturmak istiyoruz. Alanya Syedra, Alanya Kalesi, Side, Perge, Olimpos, Phaselis ve Patara Antik Kenti'ni içine alan bir koridor oluşturarak Antalya turizmini 12 aya taşıyıp, sezon sorununu ortadan kaldırmayı hedefliyoruz. Amacımız kazıp korumak ve sergilemek. Önceliğimiz korumak ancak kullanma dengesi içerisinde de turizmin bir ürünü haline getirmek istiyoruz."